Steunpunt, vragen en antwoorden

‘Zorgplicht’ betekent dat de school waar de leerling is aangemeld ervoor moet zorgen dat als de leerling extra ondersteuning nodig heeft, hij of zij altijd een passend onderwijsaanbod krijgt. Dat is bij voorkeur op een reguliere basisschool (met eventueel extra ondersteuning), en als dat nodig is op een school voor speciaal (basis)onderwijs.  

De zorgplicht geldt wanneer:

• er plaatsingsruimte is op de school;
• de ouder(s)/verzorger(s) de grondslag van de school respecteren;
• de leerling extra ondersteuning nodig heeft en ouder(s)/verzorger(s) dit bij het aanmelden hebben aangegeven of wanneer dit door de school en de ouder(s)/verzorger(s) tijdens de schoolloopbaan wordt vastgesteld.

Als een leerling bij meerdere scholen is aangemeld, heeft de school waarvoor de ouder(s)/verzorger(s) de voorkeur hebben, de zorgplicht. Binnen zes weken (met mogelijke verlenging tot 10 weken) na ontvangst van de aanmelding wordt een leerling geplaatst op de school van aanmelding dan wel op een andere passende school.

Alle scholen binnen het samenwerkingsverband primair onderwijs Friesland bieden basisondersteuning. In Friesland omvat de basisondersteuning niet alleen kwalitatief goed onderwijs voor de gemiddelde leerling, maar ook voor leerlingen die er wat meer moeite mee hebben of juist extra uitdaging nodig hebben. Het betreft maatregelen die de leerkrachten zelf in hun eigen groep treffen, binnen het lesprogramma van de school. 

Onder de basisondersteuning vallen onder andere:

• Tijdig leer- en gedragsproblemen signaleren 
• Programma’s bieden voor dyslexie, dyscalculie en hoogbegaafdheid
• Toegankelijk zijn voor leerlingen met een lichamelijke handicap
• Ondersteuning afstemmen op de onderwijsbehoeften van de leerling
• Vorderingen van de leerlingen systematisch volgen en analyseren
• Een positief en veilig pedagogisch klimaat bieden
• De kerndoelen en ten minste de minimumnormen van de inspectie behalen
• Een goede overdracht van de vorige school, binnen de school en naar de volgende school realiseren

Meer hierover leest u in het Ondersteuningsplan 2022-2026 of het Handboek Basisondersteuning SWV Friesland.

Het schoolondersteuningsprofiel is een document dat elke school voor primair of voorgezet (speciaal) onderwijs opstelt. In het schoolondersteuningsprofiel wordt in ieder geval omschreven welke extra ondersteuning de school kan bieden en hoe die is georganiseerd (bijvoorbeeld in een speciale klas). 

Daarnaast kan de school in het schoolondersteuningsprofiel beschrijven op welke manier zij de basisondersteuning verzorgt (de zorg en ondersteuning die iedere school in het samenwerkingsverband minimaal moet bieden, zoals omschreven in het ondersteuningsplan van het samenwerkingsverband). 

Alle scholen van het samenwerkingsverband primair onderwijs Friesland beschrijven in hun schoolondersteuningsprofiel:

• in hoeverre de school voldoet aan de basisondersteuning;
• welke deskundigheden de school bezit en welke deskundigheden zij van buiten beschikbaar hebben en wat daarvan de kwaliteit is;
• welke ondersteuningsvoorzieningen de school heeft (inclusief voorzieningen in de fysieke omgeving) en wat daarvan de kwaliteit is;
• met welke partners de school samenwerkt;
• welke plannen de school heeft om zich verder te ontwikkelen op bovenstaande punten.

Binnen het samenwerkingsverband maken de schoolbesturen met elkaar afspraken over de manier waarop alle leerlingen in het samenwerkingsverband de passende ondersteuning kunnen krijgen die ze nodig hebben. Deze afspraken worden vastgelegd in het ondersteuningsplan. Alles over het ondersteuningsplan vindt u hier.

Speciaal basisonderwijs

Als een reguliere basisschool een leerling niet genoeg ondersteuning kan bieden, kan hij of zij terecht op een school voor speciaal basisonderwijs (SBO). Deze scholen zijn bedoeld voor onder andere moeilijk lerende kinderen, kinderen met opvoedingsproblemen en kinderen met gedragsproblemen. De kerndoelen in het speciaal basisonderwijs zijn hetzelfde als die in het reguliere basisonderwijs. In het speciaal basisonderwijs krijgen de leerlingen meer tijd om die doelen te halen, zijn de groepen kleiner en zijn er meer deskundigen om de leerlingen te helpen met leren.

Alle scholen voor speciaal basisonderwijs in Friesland vallen onder het samenwerkingsverband primair onderwijs Friesland.

Speciaal onderwijs en de verschillende clusters

Het speciaal onderwijs (SO) is bedoeld voor leerlingen die specialistische of intensieve onderwijsbegeleiding nodig hebben, die reguliere basisschool of scholen voor speciaal basisonderwijs niet kunnen bieden.

Het speciaal onderwijs bestaat uit vier verschillende clusters:

• Cluster 1: onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking
• Cluster 2: onderwijs aan leerlingen met een gehoor- en/of communicatieve beperking
• Cluster 3: onderwijs aan zeer moeilijk lerende leerlingen, langdurig zieke leerlingen, lichamelijke gehandicapte leerlingen en meervoudig gehandicapte leerlingen
• Cluster 4: onderwijs aan leerlingen met een gedragsstoornis of ernstige gedragsproblemen

Alle scholen voor speciaal onderwijs cluster 3 en 4 in Friesland vallen onder het samenwerkingsverband primair onderwijs Friesland.

Als duidelijk is dat de leerling extra ondersteuning nodig heeft, bekijkt de school hoe het leren en ontwikkelen kan worden ondersteund. Daarvoor wordt eerst een ontwikkelingsperspectiefplan voor de leerling gemaakt. Daar staat in wat er nodig is, op welk niveau hij of zij vermoedelijk zal uitkomen en welke belemmeringen en mogelijkheden daar een rol bij spelen. Op basis daarvan wordt beoordeeld welke ondersteuning de leerling nodig heeft. 

De maatregelen en deskundigheid die nodig zijn en het bepalen van het beste onderwijsaanbod worden samen het ‘ondersteuningsarrangement’ genoemd. De school overlegt met de ouder(s)/verzorger(s) over het ontwikkelingsperspectiefplan en de ouder(s)/verzorger(s) stemmen in met het handelingsdeel daarvan (het deel dat beschrijft welke ondersteuning en begeleiding wordt geboden om het verwachte uitstroomniveau te bereiken).

Ieder jaar wordt het ontwikkelingsperspectiefplan bijgesteld en besproken met de ouder(s)/verzorger(s).

EMB-leerlingen zijn leerlingen met een ernstige meervoudige beperking. Meer specifiek gaat het om kinderen met:

1. een laag ontwikkelingsperspectief ten gevolge van een ernstige verstandelijke beperking (IQ lager dan 35), vaak met moeilijk te ‘lezen’ gedrag en ernstige sensomotorische problematiek (zoals ontbreken van spraak, bijna niet kunnen zitten of staan), of
2. een matig tot lichte verstandelijke beperking (IQ tussen 35 en 70) en een grote zorgvraag ten gevolge van ernstige en complexe lichamelijke beperkingen, of
3. een matig tot lichte verstandelijke beperking (IQ tussen 35 en 70) in combinatie met moeilijk te reguleren gedragsproblematiek als gevolg van ernstige psychiatrische stoornissen.

Deze leerlingen kunnen rechtstreeks worden aangemeld bij een school voor speciaal onderwijs. Deze school zorgt vervolgens voor het aanvragen van de toelaatbaarheidsverklaring bij het samenwerkingsverband. De leerlingen krijgen een beschikking die geldig is voor het hele verblijf in het speciaal onderwijs. 

Veel leerlingen maken de overstap naar het voortgezet speciaal onderwijs (VSO) op de leeftijd van twaalf jaar, maar in elk geval verlaten de leerlingen het speciaal onderwijs aan het einde van het schooljaar waarin ze veertien zijn geworden. Bij het samenwerkingsverband voor voortgezet onderwijs zal dan een nieuwe toelaatbaarheidsverklaring moeten worden aangevraagd.

Voor plaatsing op een school voor speciaal (basis)onderwijs is een toelaatbaarheidsverklaring nodig. De aanvraag voor een toelaatbaarheidsverklaring vindt centraal plaats via het samenwerkingsverband. De school vraagt de toelaatbaarheidsverklaring aan. Meer informatie over de toelaatbaarheidsverklaring en het aanvragen ervan vindt u hier.